Ortadoğu kökenli bir dindir. Şeyh Adi tarafından kurumlaştırılmış olan bu dinde inananların tamamı Kürt olup, ağırlıklı olarak Irak'ın Musul kentinde yaşamaktadırlar. Suriye, Türkiye, İran, Gürcistan ve Ermenistan'da da cemaatleri bulunan Yezidiler'in bugünkü toplam sayısının 1,000,000 civarında olduğu tahmin edilmektedir. Ayrıca başta Almanya ve İsveç olmak üzere Avrupa ülkelerinde de birçok göçmen Yezidi yaşamaktadır.

1970'li yıllara kadar özellikle Urfa-Viranşehir'de yoğun olarak yaşayan ve sayıları 80.000'i bulan Türkiye Yezidileri, 1980'lerle beraber yurtdışına göç etmeye başlamışlardır. 1985 yılında 23.000'e inen sayıları, 2007 yılında 377'ye kadar (Urfa'da 243, Batman'da 72, Mardin'de 51, Diyarbakır'da 11 kişi) gerilemiştir. Türkiye Yezidilerinin büyük bir kısmı bugün Almanya'da yaşamaktadır, Avrupa Parlamentosu üyesi Feleknas Uca bunlardan biridir.

"Yezidi" kelimesi bu dinin tanrısı olan Azda kelimesinden türetilmiştir.
Laliş (Kuzey Irak)

Yezidilik'in önceki ilahi dinlerde anlatılan, Düşmüş meleğin, yaratıcının buyruğuna rağmen insan karşısında eğilmeyip saygı göstermemesi, onun aslında ne kadar asil olduğunun tüm evrene ispatıdır ve yaratıcı tarafından sınanmıştır. İşte bu sınavı başarı ile verip tüm insanlığın ve dünya işlerinin başına geçme hakkını kazanmıştır diye düşünülür.

Ancak burada düşmüş meleğin sahip olduğu özellikler diğer dinlerden farklıdır. Yezidilikte tanrı dünyanın sadece yaratıcısıdır, ancak sürdürücüsü değildir. Tanrısal iradenin vücut bulması için Düşmüş melek bir nevi aracılık rolü üstlenmiştir. Düşmüş melek olan Melek Tavus(Şeytan)) olarak adlandırılır ve bir tavus kuşu ile simgelenir. Tanrı özünde iyilikle dolu olduğundan ibadet edip onun gönlünü kazanmak gerekmez. Aksine ibadetin ona değil içi kötülüklerle dolu olana, Tavus(Şeytan)'a yapılması ile kötülüğün en büyük kaynağından korunulur. Bu anlamda iyilik ve kötülüğün kaynağı aslında Melek Tavus(Şeytan)'tur. Ahiret inancı gibi sonradan hesap verilecek bir yerin varlığı söz konusu değildir. İnsanın inanışına ve yaşayışına göre dünya cennete de cehenneme de dönüşebilir. Melek Tavus(Şeytan) bütün bu işlerin denetleyicisi ve tanrının bu dünyadaki gölgesidir.

Ayrıca Yezidilik'teki Melek Tavus(Şeytan) incancı ile eski Zerdüştlük ve Mitraizm'den etkilenmiştir. Günümüzde, Yezidiler oldukça kapalı ve geleneklerine bağlı olarak kültürlerini devam ettirmektedirler.
Yezidilerde Yaradılış [değiştir]
19.yüzyılın sonlarında Mardin'li Yezidiler

Başlangıçta Tanrı Azda kendi ateşinden Melek Tavus(Şeytan)'u yaratır ve ona evreni ve insanı yaratma görevini verir. Bununla birlikte yaradılış işinde Tavus'a yardımcı olacak altı melek daha yaratır. Bunun üzerine Melek Tavus, Azda'nın verdiği buyruk doğrultusunda ve yine Azda'dan aldığı bir toz ile Erkek ile Kadın'ı, ve evreni yaratır. Ayrıca ayak işlerini görmesi için de dört tane de cin.

Daha sonra Melek Tavus(Şeytan) yarattığı bu iki insanı takdim etmek üzere Azda'nın yanına gider ve Azda Melek Tavus'a "Bundan sonra bu iki insana tabi olacaksın" der. Bunun üzerine Melek Tavus "Bu iki insanı yaratan yoktan vareden benim niçin onlara tabi olayım ben sadece beni yaratan sana tabi olur, sana ibadet ederim" der.

Bu ilk iki insandan toplam 80 çocuk dünyaya gelir. Daha sonra bu ilk iki insan, ideal insan konuda anlaşmazlığa düşerek kavgaya tutuşurlar ve sınavdan geçirilmelerine karar verilir. Her ikisi de ruhlarını, düşüncelerini bir küpe doldururlar ve ağzını kapatırlar. 40 gün sonra Erkek olanın küpünden Şahid bin Car adında güzel bir genç çıkar. Kadınınkinden ise sürüngenler, akrepler, çıyanlar.

Adam Şahid bin Car'ı o kadar sever ki diğer 80 çocuğuyla artık ilgilenmez olur. Bu da kadın ve 80 çocuğu arasında kıskançlık ve nefrete neden olur. Karar verirler Şahid bin Car öldürülecektir. Kadın bir parola belirler ve suikastın yapılacağını bu parolayla bildireceğini söyler. Ancak her şeyi bilen ve duyan Melek Tavus'u hesaba katmamıştır Melek Tavus, yarattığı dört cine emir verir ve cinler gece olunca bu 80 çocuğun ağızlarına üflerler. Uyandıklarında 80'i de farklı dil konuşmaktadırlar. Bu sebeple annelerinin söylediği parolayı da anlayamazlar Şahid bin Car böylelikle Melek Tavus'un sayesinde kurtulur.

Daha sonra Şahid bin Car'a dişi bir melek gönderilir ve bundan olan çocuklar Yezidilerin atalarını oluşturur, diğer 80Çocuktan dünyaya gelenlerse diğer insanları oluştururlar.
Yezidilikte İnanışlar [değiştir]

Yezidiler kendilerine "Azday Halkı" adını verirler. İnançları arasında.

* Dünya sonsuzdur, dünyayı yaratan tanrı onu asla yıkmaz.
* Doğanın korunması ve doğaya saygıyı benimserler.
* Günde üç defa güneşe dönerek ibadet edilir.
* Çarşamba gününü dinlenme günü olarak kabul ederler çünkü, Melek Tavus'un yaratıldığı gün, İlk iki insanın yaratıldığı gün ve Şahid bin Car'ın meydana geldiği gündür çarşamba.
* Sonradan Yezidi olmaya izin verilmez.
* Şeytan'ın adını telaffuz etmek haramdır
* Şeytan'ın adını anımsatan kelimeleri anmak (Kitan, Şar, Şat, mel'un, na'l) haramdır.

Yezidiler'in Kutsal Kitapları [değiştir]
Wikisource-logo.svg
Vikikaynak'ta bu konuyla ilgili metin bulabilirsiniz.
Yezidilik_metinleri

Yezidiler'in iki kutsal kitabı olduğu ortaya atılmış;

1. Meshaf Reş 'Kara Kitap'):

15. yy da yazıldığı ortaya atılmış olan ve Yezidiler'in mitolojisini anlatan bir eser. Ayrıca kitabın sonunda Yezidiler'in yapmalarının yasak olduğu şeyler bildirilir.

2. Kitab el Celve 'Tanrısal İzahatlar':

Daha geniş bir zaman diliminde yazılmış, Yezidiler'i bilgilendiren bir kitaptır. Bu kitabın içide bu kitabın sadece Yezidiler tarafından okunması gerektiği ve yabancıların eline geçmemesi gerektiği söylenir. Beş bölümden oluşur.

* Birinci Bölüm: Melek Tavus'un ezeli oluşu, ve sıfatları. Diğer dinlerin artık hükümsüz oluşu ve kitaplarının geçerlililiğini yitirmiş olduğu.
* İkinci Bölüm: Ödül ve Ceza, Reenkarnasyon.
* Üçüncü Bölüm: Herşeyin Melek Tavus'un denetiminde olduğunu anlatan bölüm.
* Dördüncü Bölüm: Mevsimler, yasalar ile ilgili bilgiler ve yabancı inançlara kapılmamak gerektiğine dair uyarılar.
* Beşinci Bölüm: Kendisini simgeleyen kavramlara saygılı olmayı buyuran bölüm.

Bugün çağdaş dilbilimciler bu eserlerin aslında Yezidilerin kutsal kitabı olmadığını kabul ederler ve yukarıda geçen iki eserin de eski çağlara dayanmadığı kanıtlanmıştır. Bunun en büyük sebebi Yezidiliğin büyük ölçüde sözlü bir edebî geleneğe dayanmasıdır; bu sebeple büyük İbrahimî dinlerdeki gibi bir yazılı kutsal metin mevcut değildir. Bununla birlikte son zamanlarda Yezidiler ritüellerde kullandıkları şarkılar gibi çeşitli dinî sözlü edebiyatı yazılı forma geçirmeye ve basmaya başlamışlardır.

(PUŞKiN'in Yorumu)Erzurum Seyahati-PUSHKİN Sayfa79.-Timaş Yayınları-


"Peyganberlerinin ölümünden sonra Müslümanlar arasında Mezopotamyada birçok mezheb ortaya çıkmışdır.
Bunlar arasında Yazidi mezhebi diğerleri tarafından en çok nefretle karşılanan olmuşdur.İslamdan uzak sapık bir inanç olarak telakki edilmişdir.Yezidiler mezheblerinin kurucusu,Ali ailesinin amansız düşmanı Şeyh Yezid'in adını almışdır.Bağlı bulundukları doktrin,Maniheizmle Müslümanlığın ve eski İran dininin karışımıdır.

Yedidilik mezheb mensublarının arasında bir gelenek olarak saklanır,hiçbir kitabın yardımı olmadan babadan oğula geçer,çünkü yazmayı okumayı öğrenmek onlara yasakdır.

Yezidilerin birinci ilkesi şeytanın dostluğunu sağlamak ve onu savunmak için silaha sarılmak.
Türkler sık sık şeytana lanet okur,bunun içinde lanetleme anlamına gelen na(nalet) sözünü kullanırlar.Yezidiler buna benzer kelimelerin tümünü kullanmakdan kaçınırlar.

Onların yaşadığı yerleri gezen bir yabancı şeytan ve lanet kelimelerini kullanmamaya dikkat etmelidir hele lanet şeytana sözünü asla telafuz bile etmemelidir.Bu onun öldürülmesi için yeterli bir sebepdir.Yezidilerin işleri dolayısıyla Türk şehirlerine yolları düştüğü zaman onlara yanlarında şeyyana lanet etmekden daha büyük hakaret olamaz.

Yezidi dilinde şeytanın adı yokdur.Onu anmak için en fazla faydalandıkları kelime şudur " Şeyh Mazen" yani büyük başkan.

Bir cümle söylersek onlara göre Allah emreder,ama emirlerin yerine getirilmesini şeytanın gücüne bırakır.

Güneş doğmaya başlar başlamaz kendilerini diz üstü yere atarlar.Güneşe karşı alınlarını toprağa koyup yere kapanırlar.Bu ibadet için insanlardan uzak bir yer seçerler.Bu görevi yerine getirirken kendilerini kimsenin görmemesi için ellerinden geleni yaparlar.İnsanların görme ihtimali söz konusu ise bu görevi yerine getirmemeyi tercih ederler.

Oruç tutmazlar,Namaz kılmazlar.Din işlerini boşlamakda kendilerini mazur göstermek için Şeyh Yezid'in dünyanın sonuna kadar ki kendi mezhebinde bulunan herkez için bunları yerine getirdiğini söylerler.
Aralarında ki iş münasebetlerinde,başka dinden olan bir kimseye hiç güvenmezler.

Mezheblerinin adamlarına bütün emirlerini sözlü olarak gönderir,sözlü olarak iş ısmarlarlar.

Namaz kılma oruç tutma kurban kesme olmadığı gibi hiçbir bayramlarıda yokdur

Bununla birlikde Ağustos'un onunda şeyh Adi nin mezarı yanında dernek kurarlar.Bütün gün bütün gece dernek devam eder.Uzak yerlerden gelen birçok Yezidi orada toplanır.

Anlattıklarına göre kocaya varmamış kızlar hariç olamk üzere,birçok yezidi kadını yakın köylerden bu toplantıya gider,o gece yiyip içtikden sonra bütün ışıklar söndürülür,şafak sökmeye başlayacağı herkezin dağılacağı an gelene kadar hiç kimse konuşmazmış.Bu sessizlik içinde ve karanlığın örtüsünün altında neler olduğu tasavvur edilebilir.

Yezidilerde marulla kabakdan başka hiçbir yiyecek yasak değildir.Evlerinde buğday ekmeği pişirilmez,yanlız arpa ekmeği pişirilir.Bunun sebebini bilmiyorum

Manastırlara saygı duyarlar ancak camilere gitmekden çekinirler.

Yezidiler ,mezheblerinin kurucusu Şeyh Adi'nin mezarını koruma işiyle görevli aşiretin şefini dini şef sayarlar.Bu aşiretin başkanının her zaman Şeyh Adi'nin torunlarından olması zorunludur.Bunalrın dini şeflerine besledikleri saygı o kadar büyükdür ki,onun eski gömleklerinden birini kefen olarak alabildikleri zaman kendilerini şanslı sayarlar.

Yezidilerin başının yanında her zaman Köçek denen biri bulunur.Bu kahin gibidir,çünkü doğrudan doğruya şeytandan vahy alma imtiyazına sahiptir.Yezidi herhzngi bir önemli işi olsa danışmak için mutlaka Köçek'e müracat eder.

Bundan kırk yıl önce bir Köçek o gece şeytanın ona vayh getirdiğini ve mavi rengin uğursuzluk olduğunu ilettiğini söyler.O günden sonra mavi renk yasak edilir.Ve bütün mavi giysiler yorganlar yasaklanır ve aşiretin tüm üyelerine beyaz giyilmesi emri verilir.
Bir Türk'ün yada Hristiyanın Yezidiye mavi bir yorgan yada elbise verse çok ihtiyacı dahi olmuş olsa onu kabul etmez.

Bıyıkları makasla düzeltmek Yezidilere yasakdır.Onları tabi halde büyümeye bırakmak zorundadırlar.Öyle ki çoğu zaman ağızlarını göremezsiniz.

Ölen bir kimseye öbür dünyada mutluluk sağlamak için çağrılırlarsa,ölüyü giydirmeden önce ayaklarının üstüne dikerler,hafifçe boynuna omuzuna dokunurlar.Sonrada kürtçe olarak ölüye şöyle hitab ederler
"Ara beheşt" yani Cennete git.

Bütün Yezidi aşiretleri arasında en güçlüsü ve en korku salanı Musul ile habur nehri arasındaki Sincar dağında yaşayan yezidi aşiretidir.Bu dağa sokulmak çok güçdür.Musul ve Bağdat paşalarına karşı da çok direnmişlerdir.

Prens Amedia Türklere karşı ölüm infazını yerine getirmek için her zaman yanında Yezidi bir cellat bulundururdu.Cellat görevini bırakdıkdan sonra nereye giderse gitsin yezidiler onu saygıyla karşılardı.

İranlılar ve bütün şii müslümanlar kendi topraklarında ki yezidilere tahammül edemezler.
Yezidilerin hepsi Kürtçe konuşur.Aralarında türkçe ve arapça bilenleri de vardır.
Bir yezidinin Türk olması için yapması gereken tek şey Şeytana lanet okumakdır.Çünkü onlarda küçük yaşda sünnet olurlar.